Betoog Liesbeth Blaak

Betoog

Was de ideale staat van Plato echt zo ideaal?

Nog steeds hebben filosofen veel aan de informatie die de filosoof Plato in zijn tijd (440-500) heeft bedacht. Plato dacht na over vragen als; wat is waarheid en wat is rechtvaardigheid? Voordat Plato zijn ideeën over het volk verspreidde, waren er tirannen aan de macht, met als een van de grote hoofden Socrates. Socrates was het grote voorbeeld van Plato. Tirannie is een vorm van regeren die erg lijkt op de monarchie. Plato vond dat de tirannie een goede manier van besturen was, dat kwam omdat hij filosoof was en vond dat de filosofen aan de macht moesten komen. Hij was dus niet voor de democratie wat veel mensen dachten. Ook had Plato het idee dat je werd geboren met een taak wat je beroep werd, dit betekende dat je niet een eigen baan mocht kiezen. Maar waren de dingen die Plato heeft bedacht echt wel zo ideaal?

Griekenland heeft veel verschillende soorten rechtsvormen gekend. Dit waren onder andere:
- Bestuur door alleenheersers (autocratie)
- Bestuursvormen waaraan alleen de aanzienlijkste burgers deelnamen (oligarchie)
- Bestuursvormen waaraan alle burgers deelnamen (democratie)
De Grieken discussieerden erg veel over de voor- en nadelen van deze bestuursvormen. Eerst lag je macht bij een rijke familie van adel. Edele mannen namen beslissingen over Griekenland en kwamen eens in de zoveel tijd bij elkaar om te discussiëren. Er kwamen in de loop der tijd veel handelaren kwamen en ze verdienden veel geld en dat was meestal zoveel dat ze rijker werden als de edelen. Daarom wilden ze ook een deel van de macht hebben. Hierdoor ontstond de democratie. Helemaal eerlijk was het niet want alleen mannen mochten stemmen.

Het boek wat Plato heeft geschreven heet Politea, wat in het Nederlands; de ideale staat betekend. Dit boek is een gesprek tussen zes mannen; Socrates, Plato's broer, Glaukon, Adeimantos, Thrasymachos en Plato zelf. Deze zes mannen discussiëren over de vraag wat rechtvaardigheid is. Thrasymachos vindt dat dat ligt aan wie de sterkste van de maatschappij is, en Socrates vindt dat juist degenen die zich rechtvaardig gedragen de maatstaf moeten zijn. Zijn idee van mensen die rechtvaardig zijn was mensen die met een beroep zijn geboren en een goede opvoeding hebben die bij hun beroep past.

Socrates vond dat je werd geboren bijvoorbeeld als wachter. Je hele opvoeding werd dan aangepast, zodat je een hele goede wachter kon worden. Een wachter zou dan bijvoorbeeld veel meer fysieke opvoeding krijgen als literaire opvoeding. Socrates vond dat toneel niet goed was voor wachters, zo zouden ze andere mensen na gaan bootsen, terwijl ze juist hun eigen karakter moesten ontwikkelen. Je mocht alleen maar naar speciaal geselecteerde muziek luisteren die speciaal bij jou opvoeding hoorde. Ik vind dat deze kijk op de mens erg verkeerd is. Iedereen zou zijn eigen beroep mogen kiezen, en al helemaal de manier waarop diegene een kind opvoed. Niemand wordt geboren als bijvoorbeeld een boer. Daarom vind ik dit idee van Socrates niet goed.

Socrates verdeelde de bevolking in drie groepen. De eerste twee bestonden uit wachters, en de derde bestond uit boeren, handelaren etc. De eerste groep “bestuurde” de staat, de tweede groep was het leger en de politie en die zorgden ervoor dat de bevelen van de bestuurders opgevolgd werden. De laatste groep was de werkende groep, die ervoor moeten zorgen dat er genoeg materiële en financiële middelen zijn. De wachters mochten erg weinig. Dit kwam omdat Socrates anders dacht dat de wachters de macht zouden grijpen. Ze mochten bijvoorbeeld geen kinderen, geen huis, geen geld, geen vrouw en ze moesten hun maaltijden gezamenlijk eten. Hiervoor heeft Socrates geen wetten gemaakt omdat hij vond dat de wachters dat zelf maar uit moesten vinden.

Dit idee van Socrates klopt niet. Socrates vindt mensen die zich rechtvaardig gedragen de macht moesten krijgen, maar ondertussen mochten de rechtvaardige wachters geen eigen bezittingen, geld, kinderen noem maar op hebben, anders zouden ze te veel macht krijgen. Dit was misschien iets wat Socrates over het hoofd heeft gezien, of wilde hij zelf gewoon de macht houden, en het onmogelijk maken voor anderen om de macht te grijpen...?

Over het algemeen vind ik de ideale staat van Plato helemaal niet zo ideaal, maar voor zijn tijd vind ik dat hij goede ideeën had. Plato was een filosoof en had hele andere ideeën van de mens als zijn volk. Hij vond het belangrijk dat de mens een hoofd en een ziel had, de rest was overbodig. Ik vind dat als je leider van een volk bent, je het volk vertegenwoordigt en daarom vind ik dat je een beetje dezelfde ideeën moet hebben als je volk. Dit had Plato niet. Hij was het niet eens met de democratie, hij vond dat hij zelf heel erg slim was en daarom dacht hij dat hij een goede leider was. Als je kijkt naar de rest van de wereld rond de tijd van Plato zie je veel dictaturen. In de tijd van Plato was er een aristocratie, dit was wat hij zelf een “land bestuurt door de beste noemde”.

Buiten de ideeën van Plato heb ik ook ideeën van Socrates gebruikt. Dit omdat ik een aantal ideeën van Socrates goed te begrijpen vond. Plato was leerling van Socrates en daarom hadden ze dezelfde ideeën, en maakt het qua gedachtes niet zoveel uit of de ideeën van Socrates of van Plato kwamen, want ze stonden er beide achter.
Het is erg moeilijk om kloppende ideeën van Plato te vinden, omdat filosofie een moeilijk onderwerp is en op veel sites verschillende informatie staat. Ik heb geprobeerd om de duidelijkste, ofwel de “hoofd”-ideeën van Plato te beschrijven. Ik hoop hiermee een duidelijk beeld te hebben gegeven over de ideale staat van Plato.